خزعبلات

روزمره های یک زندگی دو نفره

خزعبلات

روزمره های یک زندگی دو نفره

خزعبلات
طبقه بندی موضوعی
بایگانی

۶ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «هوشنگ ابتهاج» ثبت شده است

الان در رشت هستم. متین خوابه و من نیم ساعتی هست بیدار شدم. به عادت شبهایی که در رشت هستیم، هر دومون دیر خوابیدیم. من حدود ساعت ۳ صبح و متین دیرتر.

از سه شنبه شب شروع میکنم. فیلم "خشت و آینه" اثر ابراهیم گلستان رو دیدم و خوابیدم. فیلم خوبی بود و برای دوره خودش و با توجه به الگوهای سینمایی ایران، فیلمی قابل تحسین و به نوعی جریان ساز. من نسخه ترمیم شده رو تماشا کردم. 

فردا یعنی چهارشنبه ۱۲ دی، جلسه داشتم. جلسه خوبی بود‌. عظیم و مهسا حدود ساعت ۱۲.۰۶ زنگ زدند و با هم خداحافظی کردیم. اونها رفتند به سمت استانبول تا بعد به آلمان برن‌. بعد از جلسه ناهار خوردم و زدم بیرون. چون کاری نداشتم، موزه های اطراف اونجا رو جستجو کردم و به موزه پول رسیدم. ساختمانش رو یک بار طی تحقیقاتی که در مورد نظام عامری داشتم، دیده بودم. 

چهار تا موزه بود: هنرهای جهان، هنر اسلامی، موزه جواهرات و موزه پول. تابلویی از سهراب سپهری رو دیدم که قبلا تصویرش رو دیده بودم و برای اولین بار تابلویی از خانم ایران درّودی رو دیدم. کلی نقاشی از پیکاسو و دالی هم بود.

بعد به سمت موزه هنرهای معاصر حرکت کردم. دو گالری به نمایش آثار "مارکو گریگوریان" اختصاص داشت. برای من نقاشی ها و خود ایشون از دو باب قابل توجه و ستایش بودند:

اول اینکه ایشون نقاش های سبک قهوه خانه مثل قوللر آغاسی و محمد مدبر رو در سایه حمایت گرفت و برای اونها نمایشگاه گذاشت که اتفاقا چندین نقاشی قهوه خانه اثر استاد محمد مدبر و حسین قوللر آغاسی در همین نمایشگاه بود که برای منی که سالهاست عاشق نقاشی قهوه خانه هستم، بسی غنیمت بود.

دوم اینکه گریگوریان بعد از پزویز کلانتری، دومین نقاشی بود که المان خاک و گل و کاه و کاه گل رو به روی بوم آورده بود و خصوصا به طور برجسته و سه بعدی. برخلاف نقاشی های پرویز کلانتری که فقط سطح بوم کاه گلی میشد و نقاشی روی اون شکل می گرفت.

اون شب فیلم "شطرنج باد" اثر "محمدرضا اصلانی" رو دیدم. فضا، طراحی دکور و لباس رو بی نهایت پسندیدم، اما سلسله روایت رو زیاد نه، خصوصا کشدار بودن صحنه های مختلف. ولی در کل بدم نیومد. این فیلم رو هم مثل فیلم "خشت و آینه" از روی نسخه ترمیم شده تماشا کردم.

پنجشنبه رفتم دنبال داروی شیمی درمانی مادر. راس ساعت ۷.۳۰ جلوی داروخونه هلال احمر بودم‌. اول که سامانه قطع بود. بعد که پیش فاکتور رو گرفتم، رفتم ساختمون جبران بیمه دی که جنب سفارت افغانستان هست. نتیجه اینکه پنجشنبه ها کسی نبود که داروی تک نسخه ای رو تایید کنه. برگشتم داروخونه هلال احمر و پیش فاکتور رو باطل کردم‌. پیاده به سمت منزل ارغوان هوشنگ ابتهاح حرکت کردم. درب ورودی منزل بسته بود. منزل دقیقا جنب ساختمان مرکزی  سیمان تهران واقع بود. دقایقی اونجا ایستادم و به عکس ها و فیلم هایی که از این منزل دیده بودم فکر کردم و اینکه اینجا چه آدمهایی رفت و آمد می کردند. کمی پایین تر تونستم قسمت های بالایی درخت ارغوان سایه رو ببینم‌ کمی اونجا هم موندم و به سمت منزل حرکت کردم.

وسایل رو جمع کردم و حدود ساعت ده و نیم صبح به سمت رشت حرکت کردم. ناهار رو در منزل پدری متین و با حضور متین و پدر و مادرش صرف کردیم‌. عصر خوب خوابیدم‌. شب رفتیم در سطح شهر رشت دور بزنیم‌. به منزل پدر بزرگ و مادر بزرگ متین رفتیم که هر وقت به رشت می اومدیم، به دیدارشون می رفتیم. اتفاقی دیدیم درب بازه و رفتیم داخل و به دیدار عمو و زن عمو ها و عمه متین که برای اونها نذری می دادند. چقدر حس خوبی بود. روحشون شاد.

بعد رفتیم به منزل دخترخاله های متین. عارفه بیرون بود. فائزه بیدار و فهیمه در خواب. بعد فهیمه هم بیدار شد و با هم چای خوردیم. فهیمه عکس دوست پسرش رو بهم نشون داد و کلی در مورد ازدواج حرف زدیم‌. فهیمه دختر من و متینه. به من میگه پدر و به متین میگه مادر. البته عروس ما هم بود و قرار بود با پسرمون کامران ازدواج کنه که رفت سراغ یکی دیگه :)))))).

بعد برگشتیم خونه و تا حدود ۳ صبح با مادر متین حرف میزدم. بعد هم خواااااب عمیق. والسلام

پ.ن:

موسیقی سه تا از فیلم هایی که اخیرا دیدم رو "شیدا قرچه داغی" ساخته بود: فیلم های "کلاغ"، "رگبار" و "شطرنج باد". به گفته استاد حسین علیزاده، خانم قرچه داغی از اولین کسانی بود که در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، دست ایشون رو گرفتند و به نوعی نقش استادی به گردن حسین علیزاده دارند. استاد علیزاده بارها از ایشون به نیکی یاد کردند. ایشون سالهاست که در کانادا زندگی می کنند. مصاحبه ای از ایشون با عنایت فانی در قالب برنامه "به عبارت دیگر" موجود هست که زیباست. واقعا حیف ایران با این همه سرمایه انسانی پراکنده.

  • . خزعبلات .

دیروز، وقتی آخرین پیچ منتهی به منزل شهمیرزاد رو طی کردم، آخرین برنامه گلهای تازه با شماره ۲۰۱ و با صدای هنگامه اخوان رو به پایان رسوندم و گوش دادن به این مجموعه به پایان رسید.

همه ۲۰۱ برنامه موجود نبود. خصوصا آخراش نواقصش بیشتر بود. تموم اطلاعات برنامه های موجود رو در اکسل یادداشت کردم.

برنامه های زیبا کم نبود، اما همین الان که به اون فایل دسترسی ندارم، برنامه های شماره ۷ و ۸۳ که هر دو در بیات اصفهان هستند، خوب به یادم مونده. برنامه ۱۱۰ ب که توی لیست رسمی وجود نداشت و با صدای نادر گلچین در ماهور بود هم زیبا بود. من صدای نادر گلچین رو خیلی دوست دارم.

اگه شد، بر می گردم و این پست رو تکمیل می کنم. الان هم در مسیر بازگشت از ماموریت شاهرود هستم. راننده ما، آهنگی از سیاوش قمیشی گذاشته. صدای این بشر رو به همراه هنر آهنگسازیش، بسیار دوست دارم. از سیاوش قمیشی آهنگ های بسیار زیادی رو دوست دارم (شما بخون همشون)، ولی آهنگ "بارون" از آلبوم "شکوفه های کویری" رو خیلی دوست دارم. همین.

  • . خزعبلات .

امروز روز خوبی بود. کلی کارهای عقب مونده اداره رو انجام دادم. کارت بانک ملی رو که اعتبارش تموم شده بود رو تمدید کردم، روغن ماشین رو عوض کردم، باک بنزین رو پر کردم و خلاصه هر کاری که مونده بود رو سامون دادم و فقط موند بررسی صورت وضعیت.

فردا قراره ساعت ۸ صبح با مهندس بریم گرمسار و متین هم حدود ساعت ۱۱ خودشو برسونه گرمسار و بعد از اونور بریم رشت تا در مراسم هفتم مامانی شرکت کنیم و انشاالله جمعه برگردیم.

یه اتفاق جالب هم که از دست دادم به روز شنبه ۱۴ مرداد بر می گرده که سالگرد هوشنگ ابتهاج بود و اون موقع رشت بودم و فاصله من در اتاق متین تا مزار ابتهاج کمتر از دویست متر بود. دکتر شفیعی کدکنی هم اومده بود و خلاصه توفیق حضور در مراسم رو از دست دادم.

الان متین از سمنان و مهسا و عظیم از آلمان و عارفه و فائزه و فهیمه از رشت، مشغول تماس تصویری هستند و صدای خنده هاشون بلند شده. تا باد چنین بادا!

  • . خزعبلات .

این تابستون که داره به انتها می رسه، تابستونی بود که دراماتیک شروع شد و دراماتیک تموم شد. از سفر متین به شاهرود در ابتدای تیر و سفر مشهد در انتهای تیر که منجر به کرونای متین و من شد و تقریبا کل مرداد رو درگیرش بودیم. بعد از اون کرونای خونواده متین و به موازات شلوغی من سر کار باعث شد تا نتونیم به رشت بریم. بالاخره روز چهارشنبه 16 شهریور، هر طوری بود ساعت 19 عصر به طرف رشت حرکت کردیم. همون روز ماموریت دامغان بودم که به خیر گذشت. متین هم رفته بود مدارس مختلف برای امتحاتات شاگردهاش. ناهار رو خوردیم و استراحتی کردیم و راه افتادیم. بعد مدت ها چشممون به جمال بارون هم روشن بود. از بعد رودبار بود که بارون به صورت خاکه (به اصطلاح گیلانی ها) می بارید و با سرعت کم به رشت رسیدیم. هوای رشت خیلی عالیه. دیروز عصر بود که رفتم مزار هوشنگ ابتهاج که تا خونه پدر و مادر متین حدود یک دقیقه فاصله داره. کارگران هم مشغول کارهای آماده سازی یادمان مزار بودند. طبق برنامه یکشنبه به سمت خونه بر می گردیم ولی اگه شد دوشنبه رو هم مرخصی می گیرم که یه روز بیشتر اینجا بمونیم. رشت خیلی خوبه و این خونه با آدم هاش، امن ترین نقطه دنیا. ملکه الیزابت هم دیروز بالاخره به ندای ملک الموت لبیک گفت و به ملکوت اعلی پیوست.

 

پ.ن:

انقدر شلوغ و داغون و افسرده بودم که مدت ها بود چیزی اینجا ننوشته بودم!

  • . خزعبلات .

پنجشنبه گذشته، اولین ماموریت امسال رو به اتفاق مافوق رفتیم. صبح که داشتم می رفتم اداره، کتاب "بانگ نی" هوشنگ ابتهاج رو هم با خودم بردم که توی ماشین بخونمش. خوندمش و خوندمش و لذت بردم و تاسف خوردم و گاهی بغض گلوم رو گرفت، گاهی هم روی صفحه ای یا بخشی، درنگی طولانی می کردم و چندین بار می خوندمش. کاش این پست رو همون روز که کتاب رو خوندم می نوشتم. چند مطلبی که در مورد این کتاب به ذهنم رسیده بود رو میخواستم مطرح کنم و چند نمونه از ابیاتی که خیلی به دلم نشست. از نکات جالب و چیزهای جالبی که در ذهنم شکل گرفت شروع می کنم:

- کتاب با تصویر صفحه اول مثنوی معنوی ای که مرتضی کیوان در 6 اسفند 1332 به دوستش هوشنگ ابتهاج تقدیم کرده شروع میشه و اولین ضربه کوبنده کتاب همین جاست و یادی از این نکته که ابتهاج این مثنوی رو به یاد دوستش مرتضی کیوان شروع به سرودن کرده.

- کتاب در قالب مثنوی سروده شده. مثنوی ای که در طی سالیان طولانی (30 تا 40 سال) سروده شده و هر بار به بهانه ای و به یادی و به مناسبت اتفاقی به محتوای اون افزوده شده.

- مثنوی "مرثیه" که ابتهاج در سال 1368 و بعد از درگذشت "احسان طبری"، رفیق هم حزبیش در حزب توده سروده شده، بخشی از این کتابه و چقدر خوب و کوبندست، خصوصا قسمت آخرش که میگه:

آن همه فریاد آزادی زدید               فرصتی افتاد و زندانبان شدید

آنکه او امروز در بند شماست               در غم فردای فرزند شماست

راه می جستید و در خود گم شدید               مردم اید اما چه نامردم شدید

- در آلبوم های چاووش (تا جایی که ذهن من یاری می کنه)، در دو آلبوم از اشعار این مثنوی استفاده شده. یکی در چاووش 1 (به یاد عارف) که در آواز مثنوی بیات ترک، شجریان ابیات آغازین بانگ نی رو میخونه:

باز بانگی از نیستان می رسد                غم به داد غم پرستان می رسد

- در آلبوم چاووش 8، شهرام ناظری بخش های بیشتری از این مثنوی رو در شوشتری میخونه که بی نهایت (واقعا بی نهایت) زیباست:

باز شوق یوسفم دامن گرفت              پیر ما را بوی پیراهن گرفت

همین الان چاووش 8 رو باز کردم و این ابیات بانگ نی رو شهرام ناظری با تار لطفی می خوند:

چشمه ای در کوه می جوشد، منم              کز درون سنگ بیرون میزنم

از نگاه آب تابیدم به گل           وز رخ خود رنگ بخشیدم به گل

پر زدم از گل به خوناب شفق         ناله گشتم در گلوی مرغ حق

پر شدم از خون بلبل لب به لب         رفتم از جام شفق در کام شب

آذرخش از سینه من روشن است           تندر توفنده فریاد من است

هر کجا مشتی گره شد مشت من      زخمی هر تازیانه پشت من

هر کجا فریاد آزادی منم          من در این فریادها دم می زنم

و میره تا به تصنیف جاودان "کاروان شهید" در دستگاه همایون می رسه. 

- در سریال "زیر تیغ" و در آهنگ "شوق یوسف" و این بار با آهنگی از حسین علیزاده، از بیت "باز شوق یوسفم دامن گرفت"، تصنیف زیبایی به همراه گروه هم آوایان خونده میشه.

- آدم وقتی مثنوی رو میخونه، اگه اطلاعات تاریخی خوبی داشته باشه، میتونه به راحتی شان سروده شدن بخش های مختلف مثنوی رو بفهمه و من به شخصه چقدر ردپای دوستان ابتهاج که زندانی یا کشته شدند رو در بخش های مختلف می دیدم.

- پنجشنبه شب مهندس د.گ و خونواده به خونمون اومده بودند. امین هم بعد مدت ها اومد خونمون. بگذریم از اینکه یه سکته قلبی رو به علت افراط در سیگار کشیدن پشت سر گذاشته بود. مهندس می گفت ابتهاج به لحاظ فرم و زبان، چیزی به ادبیات اضافه نکرده و منم بعد توضیحاتش قبول کردم ولی به ایشون گفتم اینکه در قالب مثنوی، و با زبانی شبیه مولانا، مفاهیم صد در صد اجتماعی رو به پرده بکشی، هنر کمی نیست. هم فخامت و استواری زبان مولانا با اون حکمت های عمیق به ذهن آدم متبادر می شد و هم مفاهیم معاصر زمان خودت رو می بینی که به مثل یک فیلم از جلوی چشم هات در حال عبوره. یه چیز جالبی هم که این مثنوی بلند داره اینه که اگه کسی همون اتفاقات معاصری که دلیل سروده شدن بعضی از بخش هاست رو ندونه، ازش کلی حکمت یاد میگیره و از این باب کار ابتهاج بدیعه. از لحاظ همون فرم و زبان هم با اینکه تکراریه، ولی در منتهای زیبایی آفریده شده.

- اگه ابتدای کتاب کوبنده بود، پایانش آدم رو جوری به شعف می آوره که حد نداره و جوری تمومش میکنه که هیچ وقت از باد آدم نمیره. دلم میخواد همه بخش آخر کتاب رو تایپ کنم (که کردم). ابتهاج در اینجا از غربت میگه و با نگاهی به گذشته و ناامیدی و تمام اتفاقات، از نی کمک میخواد:

                                       ای نی محزون کجایی؟ سوختیم                        تیره شد آیینه ای کافروختیم

                                       آه از آن آتش که ما در خود زدیم                         دود سرگردان بی سامان شدیم

                                       راندگان دل نهاده با وطن                                  ماندگان غربت طاقت شکن

                                       باغ این آیینه بی برگ و نواست                          آن بهارانگیز گل گستر کجاست

                                       سینه می جوشد ز درد بی زبان                         ای نوای بی نوا، نی را بخوان

                                       نی حدیث حسرت و حرمان ماست                     نی دوای درد بی درمان ماست

                                       نی خبر دارد از آن باران که ریخت                       آشیان لک لکی از هم گسیخت

                                       نی خبر دارد از آن گم کرده جفت                       آهوی کوهی که جز در خون نخفت

                                       نی خبر دارد ز اشک پهلوان                              دشنه در پهلوی سهراب جوان

                                       نی خبر دارد از آن مردان مرد                             خون شان گلگونه ی رخسار زرد

                                       نی خبر دارد ز درد اشتیاق                               سینه های شرحه شرحه از فراق

                                       بشنو از نی چون حکایت می کند                      از جدایی ها شکایت می کند

فکر نمی کنم بهتر و کوبنده تر از این میشد مثنوی رو تموم کرد. تا این بیت آخر که بیت اول مثنوی معنوی مولاناست رو دیدم به یاد حرف دکتر محمدجعفر محجوب در سخنرانی هاش رد مورد عطار و مولانا افتادم. اینکه در سراسر ادب فارسی، تنها کتابی که بدون مقدمه و بدون حمد خدا و ستایش خلفا و سبب سروده شدن کتاب و .... شروع شده، مثنوی مولاناست و آخرش هم وسط یه داستان قطع میشه. به خودم گفتم شاید این بانگ نی ابتهاج بعد از حدود 800 سال، مقدمه ی ننوشته مثنوی معنوی بوده که ابتهاج گفته و گفته و گفته تا رسیده به همون بیت اول مثنوی که بشنو از نی چون حکایت می کند، از جدایی ها شکایت می کند.

- من خانم یلدا ابتهاج (دختر هوشنگ ابتهاج) رو در اینستاگرام و فیسبوک دنبال می کنم و خیلی مشتاقم از ایشون بپرسم که از پدر بپرسند که شان سروده شدن هر بخش از بانگ نی چیه (غیر از بخش هایی که میدونیم). اینم هم نکته جالبیه. در زمانه ای هستیم که ابتهاج زیر سقف همین آسمون نفس میکشه و به لطف سهولت ارتباطات، میشه با شاعر کتاب حرف زد و ارتباط گرفت. میدونم که خانم یلدا ابتهاج به سوالات پاسخ میدن و اگه مطلبی باشه از پدر می پرسند.

- نکته بعدی اینکه در عظمت بانگ نی همین بس که قرار بوده نی نوای علیزاده به عنوان موسیقی پس زمینه برای دکلمه اشعار بانگ نی قرار بگیره که خود ابتهاج به علیزاده میگه حیف این موسیقی نی نوای تو، زیر صدای من گم بشه و بعدا به صورت مستقل منتشر میشه و میشه همین نی نوایی که هنوز که هنوزه، موسیقی ای ایرانی بهتر از اون در قالب سازهای غربی نیومده.

- نکته ای که در آخر و همین الان یادم اومد اینه که از ابتهاج پرسیدن از اومدن به دنیا راضی هستی و گفت آره و چرا که نه؟ کجا می شد سمفونی نه بتهوون رو شنید؟ کجا میشد عشق داند لطفی و شجریان رو شنید؟ و منم میخوام بگم از اینکه به دنیا اومدم و بانگ نی رو خوندم راضیم و حیف و وای بر کسی که به دنیا بیاد و گوهری مثل "بانگ نی" رو نخونه و از این عالم بره.

  • . خزعبلات .

دو ساعت پیش وقت شد بریم توی شهر رشت و دوری بزنیم. رفتیم طرف شهرداری. یه سری کتاب خریدیم جلوی کتابخانه ملی رشت. یارو چه کتابهایی داشت. حالا اگه شد اسمشون رو می نویسم. آب طالبی و بستنی زدیم و از هوا لذت بردیم و اومدیم خونه. ما میاییم رشت، انگار یه زندگی دیگه رو شروع می کنیم. رفتم جلوی "موسسه چاپ زربافی" و مثل ابتهاج که یه عکس معروف اونجا گرفته، منم عکسی گرفتم و گذاشتم توی اینستا برای یادگار. اصلا هر چی توی وبلاگ و هر شبکه اجتماعی دیگه میذارم، برای یادگاره که بعدا اون روزگارها رو مرور کنم. اصلا من زندگی میکنم که گذشته بسازم. توی مسیر برگشت، رفتیم نزدیک خونه خاله متین و خانقاهی که مزار "محمد خواجوی" هست رو برای اولین بار دیدم. از کنار اونجا رد شدیم، روحم زنده شد و سر حال شدم و تموم وجودم شادی. دست خودم نیست. نمی دونم چی توی منه که مهر این آدما توی دلمه. از کنار چله خونه هم رد شدیم و سلامی به دکتر حشمت هم عرض کردیم. روح همه انسانهای بزرگ شاد.

  • . خزعبلات .