اسکندر فیروز
دیشب مستندی در مورد زندگی اسکندر فیروز، موسس و اولین رییس سازمان حفاظت محیط زیست تماشا کردم. کارگردان مستند "یک ساعت از عمر"، خانم رخشان بنی اعتماد بود. بعد از تموم شدن مستند، متین که داشت با مهسا صحبت می کرد، اومد و دید برافروخته ام. بعد من بخشی از حرف هایی که اسکندر فیروز توی مستند گفت رو برای متین گفتم و دیدم اشک از چشمانش جاری شد و منم با شور و با برافروختگی و عصبانیت حرف میزدم. یه جایی از داستان محاکمه اش تعریف کرد و گفت قاضی بهم گفت این مسخره بازی های محیط زیست چیه؟ فیروز میگه بهش گفتم اصل 50 قانون اساسی جمهوری اسلامی هم رابطه با محیط زیسته و بعد براش حکم اعدام بریدند که به واسطه یه آخوندی در قم، حکم به ابد تبدیل شد و بعد از 7 سال از زندان آزاد شدند و بعد از آزادی در ایران موندند و کلی کتاب دیگه برای محیط زیست ایران نوشتند که هنوز کتابهای مرجع هستند.
جالب اینه که برادر همسر ایشون یعنی فریدون علا، پسر نخست وزیر ایران یعنی حسین علا، موسس و اولین رییس سازمان انتقال خون ایران بودند. ضمنا اسکند فیروز، نوه عبدالحسین میرزا فرمانفرمای بزرگ هم هست. توی همین مصاحبه در مورد کنفرانس رامسر حرف زده شد که این اتفاق برای دنیا یه چیز تازه بوده و اون هم با ابتکار ابران و شخص اسکندر فیروز. در جای دیگه صحبت شد از اینکه کلمه Sustainable Development یا توسعه پایدار، اولین بار توسط اسکندر فیروز مطرح شده که سالها بعد به اسم یه خانمی تموم شد و رفت. در جایی دیگه گفته شد برای چهلمین سال کنفرانس رامسر، قرار شده بود یه بابای خارجی که توی اون کنفرانس سال 1349 بوده رو بیارن تا برای مدعوین در مورد اون کنفرانس تاریخی حرف بزنه، بعد محمد درویش می گفت به مسئولین همایش گفتم خود اسکندر فیروز که ایرانیه و بانی این کنفرانس هنوز زندست و شما می خواهید یه خارجی در مورد کنفرانس رامسر حرف بزنه؟ یا جایی دیگه می گفت یه کارخونه سیمان در فارس رو تعطیل کردیم تا فیلترهای الکترواستاتیک نصب کنه. هوشنگ ضیایی که در این مورد حرف میزد گفت بعدا جناب فیروز گفته که اون کارخونه برای دایی من بوده و برای هیچ کس حتی نزدیکانشون، تخطی از قانون رو جایز نمی دونستند.
تماشای این مستند بی نهایت زیبا، فقط یک چیز داشت: حسرت و تمام. و به قول شاعر به یزدان که گر ما خرد می داشتیم، کجا این سرانجام بد می داشتیم؟ چقدر ایران به این جور آدمها احتیاج داشت و داره و اینها از مسند و مصدر کار دور موندند.
جناب اسکندر فیروز 14 اسفند یعنی همین هفته گذشته در سن 93 سالگی در آمریکا درگذشتند.
